Ispartanın Gelendost İlçesi Tanıtımı

Ispartanın Gelendost İlçesi Tanıtımı

Gelendost Isparta ilinin bir
ilçesidir

Doğal yapı

Gelendost Isparta il merkezinin
kuzeyinde eğirdir gölü'nün 10
kilometre içerisinde kurulmuş 624 kilometrekare yüzölçümlü küçük bir
ilçedir

Deniz seviyesinden 940 metre yükseklikte olan ilçede belli bir akarsu
yoktur Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında geçit teşkil eden bir
iklime sahiptir

İlçede ormanlar yok denecek kadar az olup yer yer her köyün korulukları
ve çaltı köyü ile balcı köylerinde orman işletmeleri tarafından dikilmiş
10-15 yıllık cam ormanları vardır Bitki örtüsü pınar ve çalılıklardan
ibarettir

Tarih

Gelendost ilçesi ilkçağlardan beri pisidya ülkesi adı
verilen göller bölgesinin en eski kültür merkezlerinden biridir Mö3500
yıllarında "mirya veya miryo" adı ile hitit'lerin bir kolu olan anamurla
(anamilli) miryalılar tarafından kurulmuştur

Mö 547 yıllarında bu topraklar pisidyalıları yenen perslerin egemenliği
altına girmiştir

Kumandanlı boğazında 17 eylül 1176'da yapılan bir kısmı da gelendost
ovasında geçen myriokafalon savaşı'nı türklerin kazanması ile selçuklu
topraklarına katılmıştır Gelendost daha sonra hamidoğulları beyliğinin
egemenliği altına girmiştir

Gelendost tarih boyunca ablada sabinae myrio miryona miryo myriokafalon kalanda gelindi geledikos gelende-abad_gelendoz adlarıyla
anılmıştır

Afşar 1478-1051
döneminde nahiye 1522'deki tahrir kaydında
kaza 1568 tarihli
tahrir kaydında kaza katip çelebi'nin
"cihannüma" sında kaza olarak gösterilmiştir

16 Yüzyılda afşar nahiyesine bağlı olan gelendost cumhuriyet döneminde 1930
yılında afşar'ın yerine nahiye olmuştur

Daha sonra 6 mart 1954 tarih ve 6324 sayılı kanunla da ilçe olmuştur

Miryakefalon savaşı ve zaferi (gelendost zaferi)

1071'de malazgirt zaferi ile türklere anadolu kapıları açılmış 1176'da kazanılan
miryokefolon zaferi ile de anadolu ebedi türk yurdu olmuştur

Ll Kılıç Arslan'ın bizans ordularına karşı kazandığı bu zaferin yeri
gelendost çevresi olarak belirlenmiş ve her yıl 17 eylül tarihinde
gelendost zaferi olarak kutlanmaktadır Yapılan araştırma sonuçları
"gelendost zaferi kutlama komitesi" tarafından yayınlanarak tarihçilerin
dikkatine sunulmuştur: "yediyüzbin kişilik bir kuvvetle 1176 yılının 28
ağustos günü türk sınırındaki bolvadin ve çay'a giren bizans ordusu çay
ilçesi yakınındaki karacaören köyü yerindeki holmi kalesi'nde harp
meclisini kurdu

İngiltere kralı ll Henri'nin izmir'e gönderdiği haçlı saray birlikleri izmir aydın denizli honoz yolu ile dinar
(apamea) ve Uluborlu'ya saldıran kuvvetler ikinci bir cephe açarken
meşhur Karaaslan ovası savaşında bütün İslam gazileri şehit düştüler

Meşhur eber gölü ve akşehir savaşından netice alamayan bizans orduları
akbel (yarıkkaya) düzbel akşehir-yalvaç yolu yellibel (gavurlar uçtu)
beli Akşehir-örkenez
(bağkonak) yolu ile (yanık antakya) yalvaç ovasına doldular Hoyran
akçaşarı denilen köyün önündeki su kaynağının başındaki homataya kurulan
bizans karargahı senirkent (tolbeyli) kırbaşlar (tolata) kumdanlı (tolmara)
üstünden yalvaç'a giden haçlı kuvvetleri ile takviye olurken bizans ordusu içinde
gelen tonguzlu yalvaç beyli kuvvetleri romanyalı umamış türkleri
isyan ederek akçaşardaki homalıların kurduğu homata karargahını
bastılar

Ne yapacağını şaşıran bizans immparatoru manuel ordusuna miryo
(gelendost) ovasına gir emrini verdi

Türkler gelendost ovasında 17 eylül 1176 günü kati zafere ulaşarak
anadolu'nun tapusunu aldı

Gelendost beleldiyesi öncülüğünde bölge hakkında yapılan tarihi
araştırmalarla şu sonuçlar elde edilmiş ve tarihçilerin dikkatine
sunulmuştur

Selçuklu sultanı mesut zamanında 1116 yılında selçuklu türkleri
tarafından fethedilen myrio kalesine "gelende" adı verilmiştir Anadolu
selçukluları zamanında dosteli sancağının merkezi olmuş ve osmanlı
sultanı fatih sultan mehmet zamanında "gelendost" adı verilmiştir

17 eylül 1176'da gelendost zaferi ile sonuçlanan savaş 16 eylül'de gelendost
myrio ovasında selçuklu sultanı ll Kılıçarslan ile bizans imparatoru
manuel kommenos arasında başlamıştır Bu zaferin anıtı olarak kalan miryo
aslan'ın gelendost ilçesinde 17 eylül parkında bulunmaktadır

İlçede bulunan tarihi yerlerle ilgili olarak da aşağıdaki bilgiler
verilmiştir:

Şehirler ovası savaş alanı: bağıllı kasabası hassa askerlerinin aşlattı
kirilloman savaş alanıdır Miryo kalesi bu beldeye 5-6 kilometre
uzaklıktadır Burası zaferden sonra kaplanga adını almıştır Tozuğan
şehitliği alanı: şehitler tepesinden miryo kalesi'ne kadar uzanan
tozuğan ovası savaşın şiddetlendiği yerdir Buralarda; çimli gazi emirgazi sümbüloğlu bağı içinde
sümbül gazi ishakağa bağı içinde
islambey hasan hüseyin bağı içinde
erbaş gazit körkuyu dibinde kara gazi yakaköy korusu içinde
şeyh ahmet gazi yaka kasabası içinde emir
sayılı isimli askerlerin türbe ve mezarları vardır Korudağı
(kazıkbağları) şehitliği: kahramanlar ovası adıyla anılmaktadır
Miryokafalon savaşında şehit olan güldede (güllü gazi)ve gülüm eremleri
mezarları afşar köyü korusu ve yenice köyünde bulunmaktadır Kültür
varlıkları

İlçe merkezinde biri osmanlı mimari
tarzında yapılmış diğeri ise selçuklu
mimari özelliklerini taşıyan iki tarihi cami bulunmaktadır Aşağı
mahallede bulunan selçuklulardan kalma camiye "atik camii" denilmektedir
Camiler muhtelif zamanlarda tamirat ve tadilat görerek günümüze kadar
ulaşmıştır

Ayrıca ilçeye bağlı afşar
köyünde selçuklulardan kalma bir cami bulunmaktadır Bu caminin içi kaba
ağaç süslemesi ile süslenmiştir Tavan kısmı ve yan tarafları ise
şekillendirilmiştir

Afşar köprüsü gelendost ilçesi afşar köyündedir Selçuklu dönemine aittir
Blok taşlardan yapılmıştır

Ertokuş kervansarayı yeşilköy sınırları içerisinde eğirdir gölü
kenarındadır Kudret hanı veya gelendost hanı adları ile de bilinir Avlu
ve kapalı mekandan oluşmuştur 21x54 metre ölçülerindedir Dış duvarları
kale duvarları gibidir Kapalı mekan üzeri tonozla örtülüdür Avlunun yan
kemerinde odalar vardır Kapalı mekan girişi kapısının üzerinde bir
kitabe vardır Kitabeye göre kervansaray 1223 yılında mübarüziddin
ertokuş tarafından yapılmıştır Kitabesinde: "es sulta-i ammere-hu fi
rabi-l alemi-l alem-i mübarüziddin ertokuş sene işrin sitte miete 620"
ifadesi yer alır Türkçesi: sultana mensup mücahid ülemadan mübareziddin
ertokuş 620 yılında iş bu misafirhaneyi allah rızası için inşa etmiştir

İdari yapı ve nüfus

Afşar nahiyesi 1478'de şeyh mukbil ve firdevsoğlu isimli iki mahalleden
oluşuyordu Ancak 19 Yüzyıl ortalarında 50-60 hanelik bir köy olarak
görülmektedir Gelendost; afşar nahiyesine bağlı bir köy iken 1930
yılında nahiye olmuş afşar ise bir köy olarak
gelendost'a bağlanmıştır 1954 yılında da çıkarılan kanunla ilçe statüsü
verilmiştir Gelendost ilçe sınırları içerisinde 14 yerleşim birimi
bulunmaktadır Bunların ilçe merkezi bağıllı ve yaka
kasabaları olmak üzere üçünde belediye teşkilatı bulunmaktadır Diğer 11
yerleşim birimi ise köy konumundadır 1990 nüfus sayımına göre ilçe
nüfusu 22827'dir Bu nüfusun 7336'sı ilçe merkezinde 4946'sı kasabalarda
ve geri kalan 10545'i ise köylerde yaşamaktadır Yerleşim birimleri genel
olarak ova ve yamaçlara kurulmuştur

Coğrafya
Isparta'ya 80 km uzaklıkta Eğirdir Gölü'nün
doğusunda Akdeniz Torosları'nın
kuzeyinde yer alır Eğirdir ilçesine 40 Yalvaç ilçesine 25 km
uzaklıktadır Isparta ilinin Konya istikametinde 80 km'dedir

Geçim kaynakları
İlçenin başlıca geçim kaynağı tarımdır Elmacılık başta olmak üzere
meyvecilik yaygındır İlçede meyve bahçeleri Eğirdir Gölü'nden
sulanmaktadır Daha öncesinde Eğirdir Gölü'nden balık ve ıstakoz ile
sağlanan geçim kaynakları vardı şimdilerde balıkçılık
geçim kaynağı olarak değil hobi olarak devam
etmektedir

Belediye başkanları
Dosyaüleyman İshakoğlu1JPG
gelendost'un ilk belediye başkanıSüleyman İshakoğlu (1951-1954)
Mustafa Kayış (1954-1957)
Abdullah Kıyak (1957-1960)
Celal Üyetürk (1960-1962)
Orhan Tütüncü (1962-1964)
Ali Duman (1964-1968)
Yaşar Satılmış (1968-1973)
Süleyman Coşar (1973-1977)
Mahmut Yıldırım (1977-1980)
Mehmet Özcan (1980-1982)
Mehmet Sezgin (1982-1984)
Altunay Tunay (1984-1989)
Halim Kıyak (1989-1999)
Mustan Sarıhafızoğlu (1999-2004)
Mehmet Sezgin (2004-2009)
Halim Kıyak (2009- )
Gelendost doğumlular [değiştir]
Koca Haydar Paşa
Hüseyin Avni Paşa
Prof Dr Emin Ekiz
Prof Dr Neşet Çağatay
Prof Dr Mustafa Nazıroğlu
Milletvekilleri [değiştir]
Milletvekili Mustafa Zorlu
Milletvekili Mevlüt Coşkuner